Moitruong24h - Báo Tài nguyên và Môi trường ngày 23/6, đã đăng bài: Thượng nguồn Sông Lô “cát tặc” tung hoành, nhận được sự quan tâm rất nhiều của độc giả, chính quyền tỉnh Hà Giang vào cuộc xử lý nghiêm minh, nhưng không hiểu vì sao “cát tặc” ở Bắc Quang, Vị Xuyên và TP. Hà Giang vẫn tấp nập ra vào hút cát như không có cơ quan quản lý.

Bất chấp lệnh cấm HTX Phú Yên vẫn ngang nhiên tập kết, kinh doanh cát trái phép.

Ngay… trước nhà “quan”

Sáng 19/7, chúng tôi có mặt tại thị trấn Vĩnh Tuy, huyện Bắc Quang, đây được xem là điểm nóng của cát tặc và khó xử lý. Bởi, chính quyền địa phương gần như bất lực, để mặc cho cát tặc tung hoành “ăn cắp” tài nguyên và tổ chức bán công khai, cho dù bãi kinh doanh, tập kết cát trái phép nằm ngay trước mặt nhà bà Chủ tịch thị trấn Vĩnh Tuy – Nguyễn Thị Lam.
Tại đây, có 5 cơ sở tổ chức hút cát, tập kết, kinh doanh cát trái phép:  Bùi Ngọc Thịnh, Hà Văn Hoàn, Trần Văn Thìn, Nguyễn Văn Vĩnh và Bế Thị Du, ngày 28/6/2016, đã bị Công an huyện Bắc Quang xử phạt vi phạm hành chính 5.000.000đồng/hộ và đình chỉ các hoạt động khai thác, tập kết, kinh doanh cát trái phép.
Mặc cho lệnh cấm và xử phạt trước đó, các chủ tàu, bến bãi vẫn tổ chức hút cát, kinh doanh bình thường. Một quản lý bãi ở hộ ông Hà Văn Hoàn cho biết: Đã ký kết cung cấp vật liệu với khách hàng trước đây, nên vẫn phải cấp cho họ, vay ngân hàng, đầu tư cả trăm triệu đồng đóng tàu hút cát, làm bến bãi, máy xúc, băng tải… giờ không làm sao được.
Chính quyền có cho phép làm không? Phóng viên đặt câu hỏi. Vị này nói: Có! Chị Lam - Chủ tịch cho làm. Chúng tôi còn được biết, bãi này có tới 2 tàu hút cát trọng tải khoảng 15 – 20m3 để tự tổ chức hút cát trái phép trên Sông Lô mang về tập kết để bán.
Cạnh bãi tập kết cát hộ ông Hà Văn Hoàn, bãi ông Nguyễn Văn Vĩnh không kém độ bề thế, quy mô “khủng”! Dưới Sông Lô, hai tàu trọng tải khoảng 20m3 chở đầy boong cát đang được bốc dỡ, trên bờ, vòi rồng vẫn nhả cát bình thường, mặc cho có sự xuất hiện của người lạ.
Bà Nguyễn Thị Lam – Chủ tịch thị trấn Vĩnh Tuy thừa nhận: Nhà tôi ngay cạnh bãi cát, ngày nào đi làm cũng đi qua các bãi cát này, nhưng thú thật, chỗ quen biết, nên nể nang nhau, họ còn đến nhà nhưng tôi không cho đến. Bà Lam phân trần: Họ còn bảo sẵn sàng góp tiền với nhau để xin huyện, xin tỉnh cấp phép cho hoạt động khai thác, kinh doanh cát, sỏi, nhưng tỉnh chưa đồng ý.
Chúng tôi tìm đến UBND huyện Bắc Quang với mong muốn sẽ có câu trả lời thỏa đáng, nhưng rất tiếc lãnh đạo chủ chốt đều đi vắng. Sau đó, làm việc với ông Linh Văn Túc – Trưởng Phòng TN&MT huyện Bắc Quang được cho biết: Phòng chỉ là thành viên tham gia chứ không phải chủ trì, đặc thù của Bắc Quang là giao cho Công an huyện chủ trì, các anh liên hệ với Công an huyện sẽ nắm rõ hơn!
Liên hệ qua điện thoại, Đại tá Vũ Văn Thanh, Trưởng Công an huyện Bắc Quang cho hay: Công an huyện được giao chủ trì nhưng chúng tôi chỉ xử phạt vi phạm hành chính, bắt giữ tang vật, giữ hiện trường… còn quản lý Nhà nước về mặt tài nguyên khoáng sản là Phòng TN&MT huyện quản lý. Cái khó của Bắc Quang là không có CSGT đường thủy, nên chúng tôi rất khó khăn trong việc đấu tranh với cát tặc Sông Lô.
 

Vòi rồng đục khoét sông Lô
 

Thách thức chính quyền

Sau khi làm việc với huyện Bắc Quang, chúng tôi chạy dọc Sông Lô lên huyện Vị Xuyên, tại xã Đạo Đức, nạn cát tặc và bãi tập kết, kinh doanh cát, sỏi có giảm hơn so với trước. Tuy vậy, do người dân phản ánh, gần đây, chính quyền vào cuộc mạnh nên ban ngày, họ không làm mà chuyển sang làm đêm và còn nhiều bãi tập kết, kinh doanh cát trái phép hoạt động ngang nhiên.

Chạy dọc lên cửa khẩu Thanh Thủy, tại đây, một số điểm tập kết cát, sỏi trên bờ nhỏ lẻ đã bị chính quyền dẹp bỏ. Tuy vậy, theo người dân phản ánh tại xã Phương Tiến, huyện Vị Xuyên có 2 bãi tập kết, kinh doanh và tổ chức hút cát trái phép vẫn ngang nhiên hoạt động, mặc cho lệnh cấm của chính quyền địa phương.

Có mặt tại xã Phương Tiến, bãi tập kết cát trái phép của bà Hoa, chủ bãi đã phải phá núi để mở con đường huyết mạch ra tận bờ Sông Lô, quy mô hàng nghìn m2, hoạt động kinh doanh cát diễn ra rất sôi động, máy xúc vẫn miệt mài guồng cát lên thùng xe ô tô.

Cách đó không xa, HTX Yên Phú được mệnh danh mang “hai thân phận”, bởi đường vào bãi tập kết, kinh doanh cát là từ xã Phương Độ - TP. Hà Giang, nhưng bãi tập kết lại thuộc xã Phương Tiến, huyện Vị Xuyên. Vậy là việc “đánh lận con đen” thường xuyên được diễn ra tại đây.

Mặc dù, HTX Yên Phú đang trong thời gian đình chỉ hoạt động, cấm tổ chức hút cát, tập kết, kinh doanh cát, nhưng hình như lệnh cấm “chưa đến” được với HTX, nên tình trạng xe vào lấy cát trọng tải lớn vẫn diễn ra bình thường, máy xúc cứ miệt mài guồng cát lên thùng, xe tải trọng lớn, xếp hàng nối đuôi nhau vào “ăn hàng”? Theo tìm hiểu của phóng viên, toàn bộ xe trọng tải lớn vào bãi cát trái phép của HTX Yên Phú là của Công ty TNHH Sơn Đông.

Ở xã Phương Độ, TP. Hà Giang còn có nhiều bãi tập kết, kinh doanh cát trái phép đang hoạt động. Riêng HTX Định Lượng và Công ty TNHH Thanh Thủy, khi chúng tôi vào làm việc, họ đều khẳng định là có đầy đủ Giấy phép khai thác khoáng sản Sông Lô, Giấy phép kinh doanh, tập kết cát, sỏi… Tuy vậy, khi chúng tôi đề nghị được xem các văn bản giấy tờ trên, họ lấy lý do để ở trụ sở Công ty trên TP. Hà Giang và hẹn cung cấp sau.

Để nạn cát tặc tung hoành khắp nơi, tài nguyên chảy máu, trách nhiệm của cơ quan công quyền Hà Giang ra sao?
Báo Tài nguyên và Môi trường sẽ thông tin tiếp vụ việc.

Doãn Xuân - Trường Giang/ TN& MT