Moitruong24h - Trao đổi với PV Báo Thanh tra bên hành lang Quốc hội sáng ngày 25/7, ĐBQH, nguyên Bí thư Tỉnh ủy, nguyên Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh Võ Kim Cự nhấn mạnh: “Văn bản chúng tôi lưu giữ, tất cả các Bộ, không Bộ nào bảo không đồng ý chọn Formosa cả, cũng không Bộ nào nói việc Formosa gây vấn đề ở nước A hay nước B mà dừng lại, hoàn toàn không có, hồ sơ còn nguyên".

Ông Võ Kim Cự nhấn mạnh, mấy hôm nay tôi nghe việc chôn lấp chất thải của Formosa và cũng thấy rất bức xúc. Nghe đổ mấy xe, mấy tấn chỗ này, chỗ nọ thì không thể chấp nhận. Tôi rất phản đối và đang đề nghị xử ký nghiêm hành vi này và nên tiếp tục kiểm tra.

Cấp chứng nhận đầu tư là đúng đắn, không sai

+ Với trách nhiệm cá nhân, vừa là lãnh đạo tỉnh Hà Tĩnh, vừa là ĐBQH, quan điểm  của ông trước những sai phạm của Formosa?

Tôi rất trăn trở khi việc xảy ra đột ngột, ngoài ý muốn, để lại những hậu quả cho bà con nhân dân khiến đời sống khó khăn.

Mới đầu ý định đưa Formosa - một tập đoàn lớn vào hi vọng công ty này làm đúng như cam kết sẽ thay đổi được một vùng đất hoang hóa, bạc màu, dân nghèo khổ. Cũng muốn thông qua đây sẽ có một động lực, nguồn lực để thúc đẩy phát triển, tái cấu trúc kinh tế, giải quyết việc làm để thoát nghèo.

Mình cứ nghĩ nó sẽ diễn ra theo chiều hướng tích cực, không ngờ xảy ra những cái đáng tiếc như thế. Thời gian đó, tôi cũng có trách nhiệm liên đới trong quá trình làm, nên tôi trăn trở.

Tôi nghĩ kể cả những người không phải trong cuộc cũng trăn trở vì đó là đồng bào của mình.

Động cơ của chúng ta là tích cực, chứ không phải tiêu cực, nhưng không nghĩ mọi chuyện xảy ra lại là Formosa vi phạm cam kết, vi phạm pháp luật môi trường, để xảy ra những điều đó, đó là thủ phạm và là nguyên nhân.

Còn thủ tục cấp giấy chứng nhận đầu tư, trình tự là nghiêm túc, đúng theo Luật Đầu tư, Luật Đất đai, Nghị định 108, Quyết định 72 của Thủ tướng Chín phủ. Vũng Áng là khối kinh tế nằm trong vùng đặc biệt khó khăn, nên Thủ tướng có có Quyết định 72 vừa thành lập khối kinh tế Vũng Áng, vừa có những chính sách kinh tế cho vùng này - vùng đất khó khăn, nhiều bão lũ.

+ Nói đúng quy trình nhưng khi thanh tra vào lại phát hiện 53 sai phạm của Formosa?

53 sai phạm đó là vi phạm về công nghệ, môi trường chứ không phải sai phạm trong cấp phép đầu tư.

Trình tự cấp giấy chứng nhận đầu tư là đúng quy định, đúng trình tự. Nghị định 108 quy định các tiêu chí ưu đãi là: đầu tư vào lĩnh vực ngành mà chúng ta khuyến khích đầu tư như thép - thời điểm 2007 - 2008 chúng ra rất cần thép; cảng biển - chúng ta chưa có cảng biển nào hoành tráng mà có tàu hàng vạn tấn vào. Đặc biệt có tiêu chí là dự án có 5.000 lao động thì dự án này có hàng vạn lao động…

Trước khi nhà đầu tư xin đăng ký đầu tư, đã có văn bản của Thủ tướng đồng ý chủ trương và giao cho Hà Tĩnh phối hợp với các bộ, ngành hướng dẫn, kiểm tra và thẩm định hồ sơ. Sau khi có ý kiến của các bộ, ngành, hội đồng thẩm định báo cáo lại Thủ tướng và Thủ tướng đã có văn bản đồng ý. Trình tự báo cáo lại rất nghiêm túc.

Về mặt quản lý Nhà nước, các cơ quan có chức năng cấp chứng nhận đầu tư là đúng đắn, không sai, nhưng thực thi Giấy chứng nhận đầu tư ấy của ông chủ đầu tư là vi phạm.

Cho nên, Formosa vi phạm đã và đang xử. Chúng tôi cũng đang kiến nghị xử lý nghiêm túc, giám sát chặt chẽ và nếu Formosa không thực nghiêm như thay đổi công nghệ hay công nghệ không đạt yêu cầu thì phải thay thiết bị.

Formosa phải thực hiện nghiêm túc, nếu không sẽ thu hồi giấy chứng nhận đầu tư, xử phạt, yêu cầu bồi thường, trả lại toàn bộ mặt bằng bình thường như trước đây. Điều này hoàn toàn nằm trong thẩm quyền của chúng ta vì đất của chúng ta, luật của chúng ta, mọi điều kiện trong tầm kiểm soát của chúng ta cả.

Cấp phép không có gì đặc biệt

+ Trước Formosa có 1 nhà đầu tư Ấn Độ cũng vào, sao lại không được chọn?

Thực ra có đến 2 nhà đầu tư kia, nhưng chúng ta phải cân nhắc rất kỹ lưỡng, thực ra là phải chấm điểm những nhà đầu tư nào cao điểm hơn, về kinh tế, về quy mô và liên quan đến mỏ khoáng sản thì chúng ta chọn.

+ Nhưng Formosa có tiền sử đi đến nước nào gây ô nhiễm môi trường đến đó?

Văn bản chúng tôi lưu giữ, tất cả các Bộ, không Bộ nào bảo không đồng ý chọn Formosa cả, cũng không Bộ nào nói việc Formosa gây vấn đề ở nước A hay nước B mà dừng lại, hoàn toàn không có, hồ sơ còn nguyên.

+ Thông thường cấp phép đầu tư qua nhiều bước, nhiều cơ quan, tại sao chỉ vài tháng đã hoàn thành cấp phép cho Formosa, có gì đặc biệt ở đây?

Không có gì đặc biệt. Chúng tôi làm theo luật, đúng quy trình, đúng trình tự và bước đi của luật pháp chứ không bỏ qua bất cứ bước nào, đúng Nghị định 108 và Luật Đầu tư, quy định của Chính phủ. Có một vài ý kiến cũng co rằng, nếu kéo dài quá thì cũng có vấn đề.

Việc cấp phép cho Formosa, chúng tôi không rút ngắn thời gian, không bỏ qua quy trình, trình tự đầy đủ, ý kiến của các bộ ngành đầy đủ, không vắng, không thiếu bộ nào. Sau khi có ý kiến thẩm định của Hội đồng thẩm định, báo cáo Thủ tướng và Thủ tướng đã đồng ý thì mới tiến hành cấp phép đầu tư

+ Chỉ có 6 tháng đã cấp phép thì có quá nhanh không?

Không, nhanh hay không còn phụ thuộc vào chất lượng của hội đồng thẩm định, có khi người ta làm việc tăng thời gian, tăng năng suất, có phương pháp làm việc tốt hơn nên đảm bảo điều kiện.

Xử lý nghiêm hành vi và nên tiếp tục kiểm tra

+ Có ý kiến cho rằng sai phạm xảy ra do thiếu thanh tra, kiểm tra, giám sát của chính quyền địa phương. Để khi xảy ra rồi mới biết sai phạm của Formosa?

Tôi nhận được thông tin, Sở Tài nguyên và Môi trường đã kiểm tra mấy lần và đã có báo cáo nhưng chưa phát hiện được. Vì do kết nối quan trắc giữa nơi đó và Tổng cục Môi trường có vấn đề gì đấy. Tôi cho rằng là yếu tố kỹ thuật, chứ không phải do con người. Nhưng chắc chắn địa phương cũng có phần trách nhiệm ở đây.

+ Hiện nay lại phát hiện ra hàng loạt sai phạm của Formosa khi chôn lấp chất thải trên địa bàn của tỉnh Hà Tĩnh, nhưng phát hiện cũng không phải do cơ quan Nhà nước. Có phải cơ quan Nhà nước ở địa phương chưa làm tròn trách nhiệm?

Trước hết, trách nhiệm có phần của Formosa vì theo quy định có khu vực xử lý thải riêng. Còn lọt ra khu vực bên ngoài thì có thêm một số yếu tố nữa là do một số cá nhân của ta như tự ý thu gom, tự ý mang về đổ vào trong trang trại.

Theo tôi việc đó là vi phạm và phải xử lý nghiêm cả bên phía chúng ta, chứ không phải chỉ bên chủ đầu tư. Thật ra, cũng có phần trách nhiệm của ngay xã đó, của chính quyền cấp huyện và tất nhiên cũng có cả cấp tỉnh.

Mấy hôm nay tôi vừa nghe cũng thấy rất bức xúc. Nghe đổ mấy xe, mấy tấn chỗ này, chỗ nọ thì không thể chấp nhận. Tôi rất phản đối và đang đề nghị xử ký nghiêm hành vi này, và nên tiếp tục kiểm tra. Nếu có vi phạm tiếp thì không chỉ dừng lại xử lý như vừa qua và xử lý nghiêm hơn để bảo đảm phát triển bền vững, chứ không phải phát triển kinh tế bằng mọi giá.

+ Cộng dồn các hành vi của Formosa trong thời gian vừa qua, có ý kiến cho rằng cần phải xử lý trách nhiệm hình sự đối với Formosa?

Chúng ta đang chỉ đạo quyết liệt. Trung ương đã có chủ trương, Chính phủ chỉ đạo quyết liệt, các bộ, ngành cũng đang vào cuộc để xử ký nghiêm túc, khách quan, quyết liệt và phải làm sớm để dài thì sẽ không hay cho nhiều vấn đề. Nếu bất kỳ ai, tổ chức nào vi phạm thì phải xử lý theo quy định của pháp luật.

+ Từng là Chủ tịch UBND tỉnh, Bí thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh, tại sao đến bây giờ ông mới gặp gỡ báo chí để nói về vi phạm của Formosa. Phải chăng là sau khi có ý kiến của Chủ tịch Quốc hội?

Tôi đã gặp gỡ báo chí từ lâu, chứ không phải né tránh, đùn đầy gì cả và cũng không phải do ai bảo gặp gỡ báo chí tôi mới gặp. Tôi cũng muốn gặp gỡ báo chí để thông tin đầy đủ. Tôi rất tin, báo chí có lương tâm, nghề nghiệp và trách nhiệm để xây dựng phát triển. Tôi không né tránh, bứng bít thông tin.

+ Vừa qua, trong quá trình tìm hiểu sai phạm của Formosa, một số phóng viên bị hành hung?

Bất kỳ ai gây cản trở, hành hung, tạo khó khăn cho anh, em báo chí tác nghiệp thì phải xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật để giữ nghiêm kỷ cương.

+ Có ý kiến cho rằng, xử lý Formosa hiện nay chưa thỏa đáng, có ý kiến cho rằng nên bãi miễn ĐBQH đối với ông, ông nghĩ sao?

Tôi chưa nghe ai nói và không nghĩ thế. Vấn đề xử lý tôi đang kiến nghị xử lý nghiêm túc và nếu không đúng cam kết thì ta phải xử lý rõ ràng, thậm chí đình chỉ. Theo tôi, phải kiên quyết theo quy định của pháp luật.

+ Xin trân trọng cảm ơn ông!

Thảo Nguyên/Thanh Tra