Moitruong24h - Chỉ trong thời gian ngắn, hàng trăm nghìn mét vuông đất bãi bồi phù sa màu mỡ của xã Tân, huyện Nam Sách (Hải Dương) đã hiến cho “Hà Bá”. Mất đất, mất tư liệu sản xuất, người dân kiến nghị các cấp, các ngành vào cuộc xử lý, nhưng chính quyền cơ sở cũng đành “bó tay”. Dư luận đang đặt câu hỏi về vấn nạn “cát tặc” hoành hành, có phải nguyên nhân huyện Nam Sách thực hiện giải pháp đề nghị cho doanh nghiệp tổ chức khai thác khoáng sản theo quy hoạch…?

Hàng trăm nghìn m2 đất hiến cho “Hà Bá”

Đứng trên bãi bồi thôn Chu Đậu và thôn Đình, xã Thái Tân, huyện Nam Sách (Hải Dương), chúng tôi không khỏi xót xa khi chứng kiến hàng chục mẫu đất bồi màu mỡ đã hiến cho “Hà Bá”. Dòng sông ngày một rộng mênh mông, còn bãi bồi thu hẹp nham nhở, nhiều chỗ đất lở còn mới nguyên chôn lấp cùng ngô, lạc, hoa màu… chuẩn bị cho thu hoạch. Đất bãi chỉ qua một đêm đã mất nhanh đến “chóng mặt”, xót lắm, tiếc lắm… người dân thôn chúng tôi đã dùng đủ biện pháp, nhưng “lực bất tòng tâm” - Ông Nguyễn Xuân Hòa, Trưởng thôn Chu Đậu xót xa nói: Bãi đất bồi trước đây từ đê bối ra sông tới 328 m, nay chỉ còn 104 m. Cả thôn đã mất 33.700 m2 đất. Riêng thời điểm cuối năm 2015, đầu năm 2016, thôn mất trên 20.000 m2 đất.

Hàng trăm nghìn mét vuông đất bồi xã Thái Tân đã bị mất do nạn cát tặc hoành hành.

Là tâm điểm của “cát tặc” nên ở thôn Đình có đêm 12 tàu vào hút trộm cát cùng một lúc. Trên sông tấp nập như bến bãi buôn bán sầm uất, người dân trong thôn ra tìm mọi cách ngăn cản, kể cả mang dao chặt ngô đang trổ bông, để tàu hút cát bị tắc không hút được. Vừa mất công, mất của nhưng đau xót hơn là mất đất vĩnh viễn, người dân trong thôn biết lấy gì làm “kế sinh nhai” – Đó là lời chia sẻ của ông Vương Đình Sắc, Trưởng thôn Đình - người luôn kề vai sát cánh cùng người dân trong thôn bảo vệ đất nhưng rồi đành ngậm ngùi chứng kiến những bãi bồi màu mỡ trôi sông. Thôn Đình trước đây đất bãi từ đê bối ra sông rộng tới 276 m, nay còn không đầy 45 m. Cuối năm 2015 đến đầu năm 2016, thôn mất tới trên 108.000 m2 đất bãi. Trong thôn Đình có 24 hộ gom đất trồng màu, nhưng nhiều nhà bị mất hết đất, nhiều hộ gia đình rơi vào hoàn cảnh chớ trêu, như: Ông Hoàng Đăng Đới ở thôn Đình thuê lại của bà con trong xóm được 2,1 mẫu đất bãi, chỉ mấy ngày không ra trông ruộng, toàn bộ đất của gia đình biến mất; bà Oanh mất 1,8 mẫu, ông Trang mất 1,6 mẫu... Ông Đới kể: "Người dân chúng tôi đem gạch ra ném tàu cát, tàu lùi ra xa. Ném rã tay, khi dân về chúng lại sục vào bờ, đành bất lực. Cát tặc còn cho “đầu gấu” tới dọa nạt dân, ai cũng sợ, ngậm ngùi nhìn tàu lớn, tàu nhỏ hàng đêm vào chân bãi bồi để hút cát. Có gọi điện cho chính quyền, cho công an, họ ra tay được vài lần song đâu lại vào đấy. Gần đây, thôn phải lập trạm, cán bộ xã, công an xã và dân trong thôn canh giữ ngày đêm mới tạm ổn, nhưng đất của chúng tôi đã xuống sông hết rồi". Không chỉ thôn Chu Đậu và thôn Đình, các thôn khác cũng trong hoàn cảnh tương tự. Từ năm 2010 đến nay, toàn xã Thái Tân đã mất 55 ha trong tổng số 157ha đất bãi bồi.

Vì sao "cát tặc" lộng hành?

Vùng đất bãi bồi xã Thái Tân, huyện Nam Sách nhiều điểm có trữ lượng cát lớn. Đây là khu vực được tỉnh Hải Dương quy hoạch khoáng sản làm vật liệu xây dựng đến năm 2015 và định hướng đến 2020. Trong những năm qua, Thái Tân luôn bị “cát tặc” nhòm ngó hút trộm cát. Để tránh thất thoát tài nguyên, khoáng sản, UBND huyện Nam Sách đã đề nghị UBND tỉnh giao cho doanh nghiệp tổ chức khai thác khoáng sản theo quy hoạch, phối hợp với địa phương tăng cường công tác quản lý các khu vực có khoáng sản cát trên địa bàn. Theo đó, UBND huyện chấp thuận cho Công ty CP Tập đoàn Sao Đỏ khai thác đất bãi và cát với diện tích 16 ha thuộc bãi bồi ở 2 điểm thuộc xã Thái Tân. 2 điểm này được Sở Tài nguyên và Môi trường điều tra cơ bản, đánh giá trữ lượng khoảng trên 1,5 triệu m3 cát và trên 0,5 triệu m3 đất pha cát ở mức sâu -10m. 

Qua các quy trình thực hiện xúc tiến đầu tư, ngày 1-9-2015, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 2235/QĐ-UB chấp thuận nhà đầu tư Công ty CP Tập đoàn Sao Đỏ thực hiện Dự án đầu tư khai thác cát làm vật liệu xây dựng tại bãi bồi xã Thái Tân. Quy mô dự án 16 ha, thuộc 2 khu: khu I diện tích 5 ha, khu II diện tích 11 ha. Doanh nghiệp được khai thác cát san lấp 125.000 m3/năm, khai thác đất pha cát làm vật liệu xây dựng 75.000 m3/năm, thời hạn hoạt động dự án 5 năm. UBND tỉnh yêu cầu nhà đầu tư lập hồ sơ xin khai thác khoáng sản theo quy định; thực hiện thủ tục bảo vệ môi trường trước khi khai thác. Xây dựng phương án phối hợp với UBND huyện Nam Sách, UBND xã Thái Tân bảo vệ khoáng sản trong khu vực, diện tích được cấp phép khai thác. 

Trước yêu cầu của UBND tỉnh, tháng 9/2015, Công ty CP Tập đoàn Sao Đỏ đã lập phương án cụ thể tổ chức và phối hợp bảo vệ khoáng sản trong khu vực, diện tích được cấp phép khai thác. Nhưng không hiểu sao, Công ty CP Tập đoàn Sao Đỏ đã không phối hợp kịp thời với xã Thái Tân và UBND huyện Nam Sách trong việc khai thác và bảo vệ tài nguyên khoáng sản ở khu vực này. Vì vậy đến nay, cả hai khu vực UBND tỉnh giao mỏ cho doanh nghiệp này đã bị khai thác gần hết (chỉ còn khoảng 3ha trong tổng số 16 ha). Cán bộ và nhân dân xã Thái Tân đang đặt câu hỏi vì sao tại các điểm doanh nghiệp chuẩn bị vào khai thác, cát tặc lại thả sức vào khai thác trộm cát? Từ đầu tháng 7 đến nay, Công ty CP Tập đoàn Sao Đỏ đã tiến hành chuyển nhượng gần 49.000 m3 đất bãi ngoài đê bối của thôn Chu Đậu với giá 15 triệu đồng/sào, trong đó có những diện tích không nằm trong dự án.

Vậy giải pháp của chính quyền huyện Nam Sách nhằm bảo vệ tài nguyên, khoáng sản, đất đai cho người dân nhưng “hóa ra” lại làm cho tình trạng khai thác cát trên địa bàn càng thêm phức tạp. Doanh nghiệp không thực hiện theo cam kết, còn lợi dụng để làm việc sai phạm, khiến cho dư luận càng thêm bức xúc. 

Chính quyền xã Thái Tân, người dân đang mong chờ tỉnh Hải Dương kiểm tra làm rõ trách nhiệm của doanh nghiệp trong việc quản lý tài nguyên, khoáng sản được chấp thuận cho khai thác trên địa bàn xã Thái Tân, việc chuyển nhượng đất bãi ở địa phương này có đúng quy định của pháp luật, vào cuộc quyết liệt các cơ quan chức năng để dẹp yên nạn “cát tặc”.

Phạm Hoàng/Báo TN & MT